Basın İş Hukuku

Basın İş Kanunu’na Göre Gazetecilerin İş Sözleşmesi Nasıl Yapılmalıdır?

Basın İş Kanunu’nun 4. maddesi “Gazeteci ile kendisini çalıştıran işveren arasındaki iş akdinin yazılı şekilde yapılması mecburidir” şeklindedir. Maddedeki düzenlemeden de açıkça anlaşılacağı üzere gazeteci ile işvereni arasındaki sözleşmenin yazılı yapılması gerekmektedir.

Basın İş Kanunu’na Göre Gazetecilerin İş Sözleşmesinde Yer Alması Gereken Hususlar Nelerdir?

Yine Basın İş Kanunu’nun 4. maddesinde gazeteci ile işvereni arasında yapılacak olan sözleşmede mutlaka yer alması gereken hususlar belirtilmiştir. Buna göre işveren ile gazeteci arasında yapılacak olan yazılı sözleşmede yer alması gereken hususlar şu şekildedir:

• İşin türü,
• Ücret miktarı,
• Gazetecinin kıdemi

İşin Türü Ve Ücret Sonradan Sözlü Olarak Değiştirilebilir Mi?

Gazeteci ile işvereni arasında yapılan sözleşmedeki işin türü veya belirlenen ücret değiştirilecekken, bu hususlara dair değişikliklerin sözleşmeye eklenmesi zorunludur. Yani işin türü ve ücrete dair değişiklik sözlü olarak yapılamaz. Hatta bu konudaki yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde işveren para cezasına mahkum edilir.

Basın İş Kanunu’na Göre Gazetecinin Ücreti Nasıl Ödenir?

Basın İş Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca gazetecinin ücretinin her ay peşin olarak ödenmesi gerekmektedir. Gazetecinin ücreti, primi, ikramiyesi ve bunlar gibi diğer alacaklarının özel olarak o gazeteci adına açılan banka hesabına yatırılmış olması zorunludur. Ayrıca gazeteciye ilave ücret verilmesi söz konusuysa bunlara dair sigorta primlerinin de işverence ödenmesi gerekmektedir.

Gazetecinin Sözleşmesi İşverence Süre Dolmadan Sonlandırıldığında Gazeteci Peşin Aldığı Ödemeleri Geri Vermek Zorunda Mıdır?

Gazetecinin bir kusuru olmaksızın, iş sözleşmesi sözleşmenin süresi dolmadan işverence sonlandırılmış ise; gazeteci peşin aldığı ücret ve diğer ödemelerin kalan kısmını işverene geri vermek zorunda değildir.

Gazetecilerin İkramiye Hakkı Var Mıdır?

Basın İş Kanunu’nun 14. maddesi “Gazeteciler her hizmet yılı sonunda işverenin sağladığı karın emeklerine düşen nispi karşılığı olarak asgari birer aylık ücret tutarında ikramiye alırlar.” şeklindedir. Bu düzenleme uyarınca işveren gazetecilerine, her hizmet yılı sonunda bir aylık ücretleri tutarında ikramiye ödemek zorundadır.

Gazeteci Görev Tanımında Olmayan İşler Yaptığında Ayrıca Ücrete Hak Kazanır Mı?

Basın İş Kanunu m. 15 gereğince gazeteciye görev tanımında olan işlerin haricinde bir iş yaptırıldığında, bu işlerden ötürü gazeteciye ayrıca bir ücret ödenmelidir. Hatta bu ayrıca ve fazladan yaptırılan işlerden ötürü de işveren sigorta primi yatırmak zorundadır.

Askere Giden Gazeteci Ücretini Almaya Devam Eder Mi?

Basın İş Kanunu’nun 16. maddesi uyarınca askere giden gazeteci askerdeyken ücreti ödenmeye devam edilir. Ancak askerlik sürecindeyken gazeteciye ödenecek olan ücret son aldığı aylık ücretin yarısı kadar olacaktır. Gazeteci işçinin askere çağırılması talim veya manevra gibi nedenlere dayalı ise, bu halde askerlik süresi boyunca gazeteciye normal ücretinin tamamı ödenecektir. Seferberlik söz konusu olduğunda ise yalnızca ilk üç aylık askerlik süresi için gazeteci işçiye ücret ödenecektir.

Askere Giden Gazeteci Askerlik Sebebiyle Maaş Alıyorsa Gazeteci Olması Sebebiyle Aldığı Maaş Kesilir Mi?

Gazetecinin askerdeyken askerlik statüsünden ötürü maaş alması halinde, hangi maaşının daha fazla olduğuna bakılarak kendisine ödeme yapılır. Gazetecilikten aldığı ücretin askerlik sebebiyle aldığı ücretten fazla olması halinde işverenin maaşlar arasındaki farkı gazeteciye ödemesi gerekmektedir. Askerlik sebebiyle alınan maaş daha yüksek olduğunda ise işverenin ödeme yapmasına gerek kalmamaktadır.

İşverenin Kadın Gazeteciye Daha Az Ücret Vermesi Mümkün Müdür?

Gazeteciye sırf kadın olması sebebiyle erkek gazetecilere verilenden daha düşük bir ücret verilmesi mümkün değildir. Böyle bir durumda işveren eşit davranma borcuna aykırı davrandığından ayrımcılık tazminatı ödemek zorunda kalacaktır.

Kadın Gazetecinin Doğum İzninde Ücreti Ödenir Mi?

Kadın gazetecinin doğum izni hamileliğinin 7. ayında başlar ve bebek doğup iki aylık oluncaya kadar devam eder. Bu sürede kadın gazeteci izinli sayılır ve kendisine her ay, en son aldığı ücretin yarı oranında ödeme yapılır. Doğumun gerçekleşmemesi veya bebeğin ölü doğması halinde ise bu olayın gerçekleşmesinden itibaren gazeteciye 1 ay daha ücret ödenir.

Gazeteci Cezaevineyken Maaşını Almaya Devam Eder Mi?

Bağlı olduğu gazete veya medya kuruluşu nedeniyle hürriyeti kısıtlanan (tutuklanan veya mahkum edilen) gazetecinin ücreti normal olarak ödenmeye devam edilir. Ancak bunun için; tutuklamaya veya mahkumiyete neden olan yayının söz konusu gazeteci tarafından hazırlanması gerekmektedir. Sorumlu müdürün bundan haberinin olmaması veya sorumlu müdürün onayladığı metin üzerinde ondan habersiz değişiklik yapılması durumlarında cezaevindeki gazeteciye ücret ödenmeyecektir. Ayrıca gazeteci cezaevindeyken diğer çalışanlara zam yapılması halinde cezaevindeki gazeteci de bu zamdan yararlanacaktır.

Gazetecinin o gazete nedeniyle cezaevine alınması, gazeteci işten ayrıldıktan sonra gerçekleşirse bu durumda gazeteci işverenden ücret değil tazminat almaya hak kazanacaktır.

Gazetecinin Çalıştığı Basın Kuruluşu Yayımı Durdurduğunda Veya Tatil Ettiğinde Gazetecinin Ücreti Ne Olacaktır?

Sebebi ne olursa olsun bir gazete veya medya kuruluşu yayımı durdurur veya tatil ederse, bu durumlarda 2 ay boyunca basın çalışanlarının ücretini ödemek zorundadır. Bu ücret gazetecinin kanuni tazminat hakkını da engellememektedir.

Gazetecinin Ücrete Dair Bu Hakları Sözleşme İle Kısıtlanıp Daha Az Ücret Öngörülebilir Mi?

Gazetecilere verilmiş olan bu haklar kanun ile verilmiş olan asgari haklardır ve herhangi bir yol ile bu hakların kısıtlanması mümkün değildir. Basın çalışanlarının bu haklarını, herhangi bir sözleşme ile daha da artırmak, genişletmek mümkün iken bu hakların daraltılması söz konusu olamaz. Hatta taraflar arasında bu asgari hakların kısıtlanmasına dair sözleşme yapılmış olsa bile bu durum gazetecinin aleyhine sonuç doğurmaz. Gazeteci kanunda öngörülen tüm asgari haklarını işvereninden talep edebilir.

Basın Çalışanlarının Günlük Çalışma Süresi Ne Kadardır?

Ofis, işyeri, matbaa, idare binası vs. gibi yerlerde mesai ile çalışan gazeteciler için gece veya gündüz çalışması yapmaları fark etmeksizin günlük çalışma süresi 8 saattir ve bu normal çalışma süresi 8 saati aşamaz.

Gazetecinin Kaç Saati Aşan Çalışması Fazla Çalışmadır?

Basın çalışanlarının günlük çalışma saati olan 8 saatlik süreden fazla süre veya ulusal bayram, genel tatil yahut hafta tatilinde çalıştırılması halinde fazla çalışma meydana gelecek ve gazeteci fazla mesai ücretine hak kazanacaktır.

Fazla Çalışma Yapan Gazetecinin Ücreti Ne Şekilde Ödenir?

Gazeteci fazladan çalıştığı her saat için normal saatlik ücretinin %50 fazlasına yani %150’sine hak kazanır. Eğer fazla çalışılan saatler gece saatlerine denk gelmişse (gece 12’den sonraya denk gelmişse) bu sefer fazla mesai ücreti her bir saat için normal saatlik ücretin 1 misli fazlası olur. Yani bu durumda gazeteci %200 oranında ücrete hak kazanır.

Ayrıca fazla mesai günde 3 saatten fazla olamaz ve gazetecinin fazla çalışmaya dair ücreti bir sonraki ücret ödeme işleminde kendisine ödenir.

Bir Basın Çalışanının İşveren İle Parça Başı İş Üzerinden Anlaşması Mümkün Müdür?

Bir gazetecinin alacağı ücret; yazdığı yazı, editlediği video, hazırladığı belgesel vs. üzerinden hesaplanarak parça başı iş üzerinden gazeteci ile anlaşılması mümkündür.

Gazeteciler Sendika Kurma Veya Sendikaya Üye Olma Hakkına Sahip Midir?

Gazeteciler, diğer meslek kuruluşları gibi sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkına sahiptirler. Sendikaya üye olmalarından ötürü işveren tarafından ayrı bir muameleye tabi tutulamazlar. İşverenin sendikal nedenle gazeteci aleyhine davranması onun ayrıca sorumluluğunu doğurmaktadır.

Gazetecinin Ücretli İzin Hakkı Var Mıdır?

Gazetecinin ücretli izin hakkı bulunmaktadır. Gazeteci bu ücretli izinleri süresince ücretini almaya devam etmektedir. Gazeteci bu ücretli izin hakkından önceden feragat edemez. İş sözleşmesinde de bu ücretli izin süreleri için kanunda belirtilenden daha az süreler öngörülmesi mümkün değildir. Ancak bu sürelerin gazeteci işçi lehine artırılması mümkündür.

Gazetecinin sahip olduğu ücretli izinleri ve süreleri şu şekildedir:

• Yıllık İzin: Yıllık izin ücretlidir. Çalışma süresi en az 1 yıl olan gazetecinin yıllık izin süresi yılda 4 hafta kadardır. Çalışma süresi en az 10 yıl olan gazetecinin yıllık izin süresi yılda 6 haftadır.
• Hafta Tatili: Hafta tatili izni ücretlidir ve haftada bir gündür. Gece çalışan gazeteci işçinin hafta tatili ise haftada 2 gündür.
• Doğum İzni: Doğum izni ücretlidir ve çocuğu doğan gazetecinin izni 3 gündür.
• Ölüm İzni: Ölüm izni ücretlidir ve eşi/çocuğu/annesi/babası ölen gazeteci işçinin ücretli ölüm izni süresi 4 gündür. Kardeşi/dedesi/anneannesi/babaannesi/torunu ölen gazetecinin ücretli ölüm izni süresi ise 2 gündür.
• Ayrıca çocuğu evlenen gazeteciye de ücretli izin hakkı verilmektedir. Bu durumda çocuğu evlenen gazeteci 2 gün ücretli izne sahip olacaktır.

Basın İş Kanunu Çerçevesinde Çalışan İşçi Nasıl Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?

Basın İş Kanunu çerçevesinde çalışan bir gazetecinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için gazetecinin en az 5 yıllık kıdeme sahip olması gerekmektedir. Bu durumda gazeteci işçinin kıdemi hesaplanırken gazetecinin meslekte geçirmiş olduğu sürenin tamamına bakılır. Ayrıca deneme süresi de gazetecinin kıdem hesabı yapılırken toplam çalışma süresine dahil edilir. Gazetecinin kıdem tazminatını ödeyen işveren eski işverenlere onların çalıştırma süresi oranında rücu edebilir. Kıdem tazminatı hesaplanırken yapılacak hesaplama gazetecinin son aldığı ücret üzerinden yapılır.

Basın İş Kanunu Çerçevesinde Uyulması Gereken İhbar Süreleri Ne Kadardır?

İşverenin uyması gereken ihbar süresi? İşyerindeki toplam kıdemi 5 yıl olan ve belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan gazetecilerin iş sözleşmeleri fesih bildiriminden itibaren 3 ay; işyerindeki toplam kıdemi 5 yıldan az olan ve belirsiz süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırılan gazetecilerin iş sözleşmeleri ise fesih bildiriminden itibaren 1 ay geçtikten sonra feshedilmiş sayılır.

Gazeteci işçinin uyması gereken ihbar süresi? Belirsiz süreli iş sözleşmeleriyle çalışan gazeteciler en az 1 ay önceden işverene yazılı ihbarda bulunmak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilirler.

Bu ihbar sürelerine uyulmaması durumumda, ihbar süresine uymaksızın sözleşmeyi fesheden taraf diğer tarafa ihbar tazminatı öder. Önemle belirtmek gerekir ki bildirimli fesih yalnızca belirsiz süreli iş sözleşmeleri için geçerlidir. Bu nedenle belirli süreli iş sözleşmelerinin ihbar süresi tanımak suretiyle feshedilmesi mümkün değildir.

Gazeteci Vefat Ettiğinde Ailesine Ölüm Aylığı Bağlanır Mı?

Gazeteci vefat ettiğinde iş sözleşmesi kendiliğinden sonlanmaktadır. Bu durumda vefat eden gazetecinin eşi ve çocuklarına, eğer bunlar yoksa gazetecinin geçimini sağladığı aile efradına gazetecinin 3 aylık ücretinden az olmayacak şekilde kıdem hakkı tutarı kadar ölüm tazminatı verilir. İşveren bu tazminatı belirtilen kişilere ödemekle mükelleftir.

Basın İş Kanunu Çerçevesinde Kurulan İş Sözleşmesi Hangi Şekillerde Sonlandırılabilir?

Gazeteci işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesinin çeşitli sonlanma halleri vardır. Gazeteci ile işveren arasındaki sözleşmenin sona erme şekilleri şu şekildedir:

• Anlaşma yolu ile sözleşmenin feshi
• Sözleşmenin kendiliğinden sona ermesi (örneğin işçinin ölümü)
• Sözleşmenin fesih bildirimi ile tek taraflı olarak sona erdirilmesi
• Sözleşmenin ihbar süresine uyularak sona erdirilmesi
• Sözleşmenin haklı nedenle derhal tek taraflı olarak sona erdirilmesi

İşverenin Gazeteciye Basın İş Kanunu’ndan Doğan Haklarını Sağlamamasının Yaptırımı Nedir?

Basın İş Kanunu’nda öngörülmüş olan hakları işçisine sağlamayan işveren için bazı cezai yaptırımlar öngörülmüştür. Bu cezai yaptırımlar şu şekildedir:

• Sözleşmenin yazılı olarak yapılmaması ve zorunlu olarak yer alması gereken unsurlara sözleşmede yer verilmemesi halinde işveren, bu yükümlülüğünü ihlal ettiği her sözleşme için 700 TL idari para cezası öder.
• Kıdem tazminatı yükümlülüğüne uymayan işveren 2500 TL idari para cezası öder.
• Vefat eden basın çalışanının yakınlarına ölüm tazminatı ödeme yükümlülüğüne uymayan işveren 2500 TL idari para cezası öder.
• Gazetecinin ücretini, primini, ikramiyesini ve diğer ödemelerini Basın İşçi Kanunu’na göre ödemeyen işveren, bu yükümlülüğünü ihlal ettiği her bir gazeteci için 1500 TL idari para cezası öder.
• Askere giden gazeteciye ödenmesi gereken ücreti ödemeyen işveren 1500 TL idari para cezası öder.
• Mahkumiyet veya tutukluluk hallerinde gazeteciye ödenmesi gereken ücreti gazeteciye ödemeyen işveren 1500 TL idari para cezası öder.
• Gazeteciye yıllık izin hakkını gerektiği gibi kullandırmayan işveren, gazetecinin yıllık iznine karşılık gelen ücret tutarının 3 katı kadar idari para cezası öder.
• Gazetecinin fazla mesai ücretini ödemeyen veya kanunda yazanın altında bir hesaplama ile ödeyen işveren ödemediği yahut eksik ödediği fazla mesai tutarının 5 katı kadar idari para cezası öder.

Bu idari idari para cezaları o yerde bulunan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğü tarafından verilmektedir